TRƯỜNG THCS TRẦN VĂN QUANG
BÀI TUYÊN TRUYỀN VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM
VỆ SINH MÔI TRƯỜNG – NƯỚC
Kính thưa: Quý thầy cô cùng các em học sinh thân mến!
Tiếp tục thực hiện công tác đảm bảo an toàn thực phẩm và phòng chống ngộ độc thực phẩm, hôm nay bộ phận y tế nhà trường sẽ tuyên truyền tới quý thầy cô và các em học sinh về việc thực hành vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP).
I.VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM LÀ GÌ?
Thực phẩm là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho sự phát triển của cơ thể, đảm bảo sức khỏe con người, đồng thời cũng là nguồn có thể gây bệnh nếu không đảm bảo vệ sinh.
Vệ sinh an toàn thực phẩm là tất cả điều kiện, biện pháp cần thiết từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, phân phối, vận chuyển cũng như sử dụng nhằm bảo đảm cho thực phẩm sạch sẽ, an toàn, không gây hại cho sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng. Thực hành vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) là việc bảo vệ sức khỏe cho chính chúng ta.
- TÌNH HÌNH VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM HIỆN NAY
Trong những năm gần đây, các loại thực phẩm sản xuất, chế biến trong nước và nước ngoài nhập vào Việt Nam ngày càng nhiều. Việc sử dụng các chất phụ gia trong sản xuất trở nên phổ biến. Các loại phẩm màu, đường hóa học đang bị lạm dụng trong pha chế nước giải khác, sản xuất bánh kẹo, chế biến thức ăn sẵn như thịt quay, giò chả, ô mai… Tình hình sản xuất thức ăn, đồ uống giả, không đảm bảo chất lượng đang diễn ra hàng ngày. Các loại thực phẩm tươi sống như thịt… bày bán trên thị trường không qua kiểm duyệt thú y, các loại thực phẩm như rau, củ, quả… dư lượng thuốc bảo vệ thực vật quá cao…
- NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỄM THỰC PHẨM
– Do quá trình chăn nuôi, gieo trồng, sản xuất thực phẩm, lương thực:
+ Đó là việc sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, hóa chất kích thích tăng trưởng, tăng trọng, các loại kháng sinh, thuốc bảo quản không đúng quy trình, không đảm bảo vệ sinh.
– Do quá trình chế biến không đúng:
+ Quá trình giết mổ, chế biến gia súc, gia cầm, quá trình thu hái lương thực, rau, quả, thực phẩm chế biến không đúng quy trình, không đảm bảo vệ sinh.
+ Dùng chất phụ gia không đúng quy định của Bộ Y tế để chế biến thực phẩm.
+ Dùng chung dao thớt hoặc để thực phẩm sống với thực phẩm chín.
+ Người chế biến thực phẩm đang bị bệnh truyền nhiễm hoặc dụng cụ ăn uống nhiễm bẩn.
+ Rửa thực phẩm, dụng cụ ăn uống bằng nước nhiễm bẩn.
+ Nấu thực phẩm chưa chín hoặc không đun lại trước khi ăn.
– Do quá trình sử dụng và bảo quản không đúng:
+ Sử dụng dụng cụ bị nhiễm chất chì để chứa đựng thực phẩm như thức ăn đóng hộp hay thực phẩm được nuôi trồng từ những vùng đất nước ô nhiễm kim loại nặng.
+ Để thức ăn qua đêm hoặc bày bán cả ngày ở nhiệt độ thường; thức ăn không được đậy kỹ, để bụi bẩn, các loại côn trùng gặm nhấm, ruồi và các động vật khác tiếp xúc gây ô nhiễm.
- HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM
– Chọn thực phẩm tươi sạch
+ Kiểm tra thực phẩm trước khi mua, không sử dụng thực phẩm đã bị mốc, ôi thiu, hết hạn sử dụng hay không rõ nguồn gốc xuất xứ.
– Giữ vệ sinh nơi ăn uống và chế biến thực phẩm sạch sẽ
+ Nơi ăn uống phải cao ráo, thoáng mát
+ Thực phẩm, dụng cụ trước khi chế biến phải được rửa, xử lí sạch sẽ
– Sử dụng đồ dùng nấu nướng và ăn uống sạch sẽ
+ Không để dụng cụ bẩn qua đêm.
+ Dụng cụ tiếp xúc với thức ăn chín và sống phải để riêng biệt.
– Chuẩn bị thực phẩm sạch sẽ và nấu chín kỹ.
– Bảo quản cẩn thận thức ăn đã nấu chín và đun kỹ lại trước khi ăn
+ Đậy kỹ thức ăn tránh ruồi, côn trùng xâm nhập.
+ Không để lẫn thực phẩm sống với thức ăn chín.
+ Không dùng tay để bốc thức ăn chín hay đá để pha nước uống.
+ Đun lại thức ăn ở nhiệt độ sôi đồng đều ngay trước khi ăn.
+ Không nên ăn các thức ăn sống như gỏi cá, thịt bò tái, gỏi …
– Giữ vệ sinh cá nhân tốt
+ Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi tiếp xúc với thực phẩm tươi sống.
+ Giữ móng tay ngắn và sạch sẽ.
– Sử dụng nước sạch trong ăn uống
+ Dùng nước đã đun sôi để uống hoặc chế nước giải khát, làm kem, đá.
– Sử dụng vật liệu bao gói thực phẩm sạch sẽ, thích hợp và đạt tiêu chuẩn vệ sinh
+ Không sử dụng sách, báo cũ, bao ni lông màu để gói thức ăn chín.
+ Đồ bao gói phải đảm bảo sạch, không thấm chất độc vào thực phẩm.
– Thực hiện các biện pháp vệ sinh phòng bệnh, giữ gìn môi trường sống sạch sẽ
+ Thực hiện các biện pháp diệt ruồi, gián, chuột … và hướng dẫn vệ sinh phòng chống các dịch bệnh theo chỉ đạo của ngành Y tế.
* Ðể đề phòng các hậu quả xấu của việc ngộ độc thực phẩm, mỗi học sinh chúng ta cần thực hiện các yêu cầu sau đây về vệ sinh an toàn thực phẩm:
– Dùng nước sạch, an toàn để làm đồ uống, chế biến thức ăn và rửa dụng cụ. Ăn uống phải đảm bảo vệ sinh sạch sẽ.
– Thực hiện ăn chín uống sôi, không ăn những thức ăn bị ôi thiu và hết hạn, không ăn những thức ăn không rõ nguồn gốc sản xuất
– Giữ gìn vệ sinh cá nhân: rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Cắt ngắn móng tay, không dùng tay để bốc và chia thức ăn.
– Giữ gìn về sinh môi trường, vệ sinh lớp học…
– Có chế độ ăn uống, học tập, nghĩ ngơi hợp lý.
II.VỆ SINH MÔI TRƯỜNG – NƯỚC LÀ GÌ?
Môi trường là tập hợp tất cả các điều kiện, hiện tượng trong tự nhiên như: đất, nước, không khí, thế giới động vật và thực vật. Môi trường có mối quan hệ mật thiết qua lại với sức khỏe con người. Khi môi trường bị ô nhiểm như: ô nhiễm nước, không khí, đất, thực phẩm và các ô nhiểm khác sẽ làm ảnh hưởng tiêu cực cho lao động, sản xuất, đời sống và đặc biệt là sức khẻ con người.
Trong cuộc sống hàng ngày, việc quan tâm đến nước sạch và công tác vệ sinh môi trường để phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa, các bệnh về da là một yếu tố rất quan trọng bởi vệ sinh môi trường gắn liền với cuộc sống con người. Con người sẽ không có sức khỏe và hạnh phúc nếu thiếu nước sạch và điều kiện vệ sinh môi trường không tốt. Phải sử dụng nước sạch để phòng được các bệnh như: Tả, lỵ, thương hàn, tiêu chảy, viêm gan, các bệnh về mắt các bệnh về da, bệnh phụ khoa. Vì vậy để đảm bảo nước sạch và vệ sinh môi trường mọi người, học sinh chúng ta cần hiểu những thông tin sau:
1.ĐỐI VỚI NƯỚC SẠCH:
- Nước sạch phải là nước trong, không màu, không mùi, không vị lạ, không gây khó chịu cho người sử dụng, không chứa các mầm bệnh, không chứa các chất độc hại.
- Nước sạch có nhiều nguồn cung cấp khác như nước mưa, nước giếng khoan, nước máng lần, nước giếng và hệ thống cung cấp nước tập trung.
- Mỗi gia đình cần có ít nhất một trong các nguồn nước sạch nếu chưa có thì cần hỏi ý kiến tư vấn của Y tế địa phương để xây dựng cho mình một nguồn nước sạch thích hợp. Nước được lấy từ bất cứ nguồn nào cho dù đã xử lý thì trước khi uống cũng phải đun sôi, tuyệt đối không uống nước lã.
- Nước sạch là tài nguyên quý giá nhưng không phải là vô tận vì vậy mọi người phải có ý thức khai thác bảo vệ và tiết kiệm nguồn nước sạch.
2.ĐỐI VỚI VỆ SINH MÔI TRƯỜNG:
- Phải giữ gìn sạch sẽ nguồn nước và khu vực xung quanh, không đổ rác và xây nhà vệ sinh gần nguồn nước, phải thu gom rác phân gia súc để ủ chôn hoặc đốt.
- Phân loại và thu gom rác thải vô cơ vào nơi quy định hoặc bán phế liệu để tái chế xử lý. Vỏ hộp và chai lọ để hóa chất bảo vệ thực vật phải chôn đúng nơi quy định. Thu gom và xử lý rác hữu cơ bằng cách quét dọn nhà cửa hàng ngày, lá cây, rơm rạ, giấy loại phải đổ vào hố rác của gia đình rồi đốt hoặc chôn. Khi có động vật chết phải chôn sâu bằng vôi bột.
- Nước thải của nhà máy, khu công nghiệp phải được sử lý trước khi đưa ra nguồn nước thải tập trung.
Vì một thế giới tươi đẹp, vì sức khỏe bản thân và để phòng tránh các bệnh liên quan đến nước và vệ sinh môi trường, mỗi học sinh chúng ta cần phát huy và thực hiện tốt sáu nguyên tắc vệ sinh sau đây:
A. ĂN CHÍN UỐNG SÔI
- Nước lã chứa nhiều mầm bệnh. Ngay cả nguồn nước máy sau khi chảy qua hệ thống đường ống cũ, qua các dụng cụ đựng nước không hợp vệ sinh vẫn có thể bị nhiễm bẩn. Đun sôi nước hoặc hoặc cho nước chảy qua các thiết bị diệt khuẩn có thể diệt được mầm bệnh.
- Thức ăn sống, đặc biệt là các loại thịt có thể chứa nhiều mầm bệnh.
- Mầm bệnh sinh sản nhanh ở thức ăn ấm hoặc thức ăn để lâu ở nhiệt độ bình thường.
- Dụng cụ nấu bếp như dao, thớt, bát đĩa, khăn lau... nếu không vệ sinh cũng là môi trường thuận tiện cho mầm bệnh phát triển.
- Rau quả nếu không được ngâm và rửa kỹ cũng chứa nhiều mầm bệnh và độc tố.
*Những điều cần làm:
- Uống nước đã đun sôi hoặc nước đã được làm sạch và khử trùng bằng các thiết bị diệt khuẩn.
- Thức ăn cần được nấu chín. Ăn sau khi nấu , không được ăn thức ăn ôi thiu.
- Hâm kỹ thức ăn khi dùng lần sau.
- Bảo quản thức ăn, tránh ruồi nhặng.
- Dụng cụ nấu bếp, khăn lau cần được giặt rửa sạch sẽ, để nơi khô thoáng.
- Ngâm và rửa rau quả bằng nước sạch trước khi ăn và trước khi nấu nướng.
B. RỬA TAY BẰNG XÀ PHÒNG VÀ NƯỚC SẠCH
- Phân người và phân súc vật chứa rất nhiều mầm bệnh. Do đó tay có thể bị nhiễm bẩn và mang mầm bệnh sau khi đi vệ sinh.
- Khi chuẩn bị thức ăn, khi ăn hoặc khi trẻ em mút tay, mầm bệnh sẽ truyền từ bàn tay bẩn qua miệng rồi vào cơ thể.
*Những điều cần làm:
- Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi chuẩn bị thức ăn, trước khi ăn.
- Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch sau khi đi vệ sinh, lau chùi cho trẻ em và sau khi làm những công việc có tiếp xúc với phân.
- Thường xuyên rửa tay cho trẻ bằng xà phòng và nước sạch.
- Đặt dụng cụ rửa tay và xà phòng nơi thường chuẩn bị bữa ăn.
- Gần nhà vệ sinh nên có nước và xà phòng để rửa tay.
- Cắt và giữ móng tay sạch sẽ.
C. TẮM RỬA THƯỜNG XUYÊN
- Cơ thể và mặt mũi dơ bẩn là môi trường thuận lợi cho mầm bệnh phát triển.
- Ruồi và bàn tay là nguồn lan truyền các mầm bệnh này.
- Quần áo dơ bẩn và ẩm ướt tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển.
- Bệnh mắt đỏ và bệnh mắt hột có thể lây từ người này sang người khác nếu dùng chung khăn mặt.
- Giun móc sống trong đất có thể xuyên qua da.
*Những điều cần làm:
- Tắm rửa thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch.
- Rửa mặt hàng ngày.
- Giặt quần áo và khăn mặt thường xuyên bằng xà phòng và phơi khô ngoài nắng.
- Không dùng chung khăn mặt.
- Không để trẻ bò lê dưới đất.
- Không đi chân đất.
D. SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ NGUỒN NƯỚC SẠCH
- Nước ô nhiễm là nguồn lây truyền các loại bệnh như: tả, lỵ, thương hàn…
- Tất cả các nguồn nước tự nhiên (nước giếng, nước mưa, nước ao hồ…) đều có chứa mầm bệnh do những nguồn nước này bị ô nhiễm dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Giếng gần hố xí, chuồng gia súc, gia súc thả rông xung quanh sẽ bị ô nhiễm.
- Các nguồn nước khác cũng sẽ bị ô nhiễm nếu: Ở gần hoặc thông với hệ thống mương rãnh thoát nước thải, nước từ hố xí…, Vứt rác, xác gia súc bừa bãi xung quanh.
- Giếng nước, bể chứa nước mưa hoặc dụng cụ chứa nước không có nắp đậy rất dễ bị nhiễm bẩn từ lá cây, rác, bụi…
*Những điều cần làm:
- Sử dụng nguồn nước sạch sẵn có cho việc nấu nướng và ăn uống.
- Sử dụng và bảo vệ nguồn nước máy.
- Giếng nên có thành và nắp đậy, cách xa hố xí từ 8 đến 10 m.
- Bảo vệ nguồn nước: nước giếng, nước suối, nước hồ tránh xa nguồn phân, nước thải và rác thải.
- Không thả rông gia súc.
- Không sử dụng nước mưa của cơn mưa đầu tiên do nước có thể bị nhiễm bẩn từ mái nhà và máng thu nước.
- Dụng cụ chứa nước phải có nắp đậy kín, sạch và được chùi rửa thường xuyên.
- Dụng cụ múc nước cần được bảo quản sạch sẽ, cọ rửa thường xuyên và treo lên cao.
- Không thọc tay vào nước sạch và các dụng cụ múc nước, chứa nước.
E. SỬ DỤNG HỐ XÍ HỢP VỆ SINH
- Phân người chứa nhiều mầm bệnh
- Mầm bệnh trong phân người là nguyên nhân của rất nhiều loại bệnh, đặc biệt là bệnh tiêu chảy.
- Phân người không xử lý đúng cách sẽ gây ô nhiễm đất, nguồn nước và thức ăn.
- Nguồn phân không được đậy kín sẽ gây mùi hôi thối và thu hút nhiều ruồi. Ruồi là nguyên nhân lây truyền mầm bệnh từ phân qua thức ăn.
- Để phòng tránh sự lây lan bệnh tật, việc quan trọng nhất là xử lý phân gia đình một cách an toàn.
* Những điều cần làm:
- Mọi người trong gia đình đều nên đi vệ sinh trong hố xí (trừ trẻ em quá nhỏ tuổi).
- Hố xí có thể được xây bằng vật liệu đơn giản , nhưng cần phải có sàn và nắp đậy kín.
- Giữ vệ sinh hố xí sạch sẽ.
- Không dùng phân người để bón cây trồng.
F. THU GOM VÀ XỬ LÝ RÁC THẢI HỢP VỆ SINH VÀ ĐÚNG NƠI QUY ĐỊNH.
- Ruồi nhặng và chuột thường sinh sống tại những đống rác thải, đặc biệt là những nơi có thức ăn thừa, rau và xác súc vật.
- Ruồi nhặng và chuột là nguồn lây truyền bệnh.
- Vứt rác thải và xác súc vật xuống ao, suối, hồ gây ô nhiễm nguồn nước..
*Những điều cần làm:
- Thu gom và đổ rác thải vào thùng rác hoặc hố rác.
- Đổ rác vào xe nếu ở khu vực có xe rác công cộng.
- Xác súc vật nên được chôn sâu và chôn xa nguồn nước, xa nhà.
- Diệt chuột, ruồi, nhặng xung quanh nơi ở.
NVYT Hiệu trưởng
Trần Phi Giao Lưu Thị Kim Thúy